ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Cứ 11 người thì có 1 người đang sống với bệnh đái tháo đường2
Đái tháo đường là một bệnh mãn tính xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc khi cơ thể không thể sử dụng hiệu quả insulin mà nó tạo ra. Insulin là một loại hóc môn do tuyến tụy tạo ra, cho phép các tế bào lấy glucose từ máu và hoạt động giống như một chìa khóa để mở các tế bào, từ đó glucose có thể được hấp thụ và chuyển hóa thành năng lượng.
Nếu cơ thể sản xuất không đủ insulin, hoặc khi không thể sử dụng insulin do nó tạo ra, nồng độ glucose trong máu sẽ tăng (tăng đường huyết).
Đái tháo đường type 1 có thể phát triển ở mọi lứa tuổi, nhưng xảy ra thường xuyên nhất ở trẻ em và thanh thiếu niên. Ở đái tháo đường type 1, cơ thể sản xuất rất ít hoặc không có insulin, điều đó có nghĩa là bạn cần tiêm insulin hàng ngày để duy trì mức đường huyết trong tầm kiểm soát.
Bệnh đái tháo đường type 2 phổ biến hơn ở người lớn và chiếm khoảng 90% trong tất cả các trường hợp đái tháo đường. Ở đái tháo đường type 2, cơ thể bạn không thể sử dụng hiệu quả insulin mà nó tạo ra. Nền tảng của điều trị đái tháo đường type 2 là lối sống lành mạnh, bao gồm tăng cường hoạt động thể chất và chế độ ăn uống lành mạnh. Tuy nhiên theo thời gian, hầu hết những người mắc bệnh đái tháo đường type 2 sẽ cần dùng thuốc uống hoặc insulin để kiểm soát lượng đường trong máu.
- Đái tháo đường thai kỳ cũng có thể phát triển khi mang thai và thường biến mất sau đó.
- Ngoài ra còn có một số loại đái tháo đường hiếm gặp khác.
Nồng độ đường huyết cao trong thời gian dài có thể dẫn đến đến sự tổn hại các cơ quan trong cơ thể.
Những người mắc bệnh đái tháo đường có nguy cơ đối mặt với một số vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Nồng độ đường huyết cao liên tục có thể dẫn đến các bệnh nghiêm trọng đe dọa đến tim mạch, mắt, thận, thần kinh và răng. Ngoài ra, người mắc bệnh đái tháo đường cũng có nguy cơ bị nhiễm trùng cao hơn. Ở phần lớn các nước phát triển, đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tim mạch, mù lòa, suy thận và cắt cụt chi dưới.
BIẾN CHỨNG BÀN CHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Loét chân đái tháo đường là một trong những biến chứng phổ biến, tốn kém và nghiêm trọng nhất của bệnh đái tháo đường.
Có một số yếu tố dẫn đến loét bàn chân đái tháo đường
và giảm khả năng lành thương:
Mất cảm giác bảo vệ (Loss of Protective Sensation - LOPS)
Bệnh đái tháo đường có liên quan đến LOPS do bệnh lý thần kinh. Thật vậy, đường huyết cao có thể gây tổn thương cho các dây thần kinh trên toàn cơ thể (dẫn đến bệnh lý thần kinh). Bệnh lý thần kinh ngoại biên là hình thức phổ biến nhất của bệnh thần kinh đái tháo đường. Nó khiến bệnh nhân không nhận biết được khi có tổn thương, từ đó dẫn đến loét.
Bệnh nhân bị LOPS có thể tự khiến chân bị tổn thương khi bước lên kính mà không cảm nhận được.
Biến dạng chân
Với bệnh nhân đái tháo đường, biến chứng bàn chân là một nguy cơ thường trực. Nguy cơ này càng cao nếu bệnh nhân bị biến dạng bàn chân. Ở bệnh đái tháo đường, tổn thương dây thần kinh có thể dẫn đến yếu cơ và thay đổi hình dạng bàn chân. Điều này tạo ra các điểm áp lực bất thường và có thể gây loét.
Các dị tật bàn chân phổ biến nhất trong bệnh đái tháo đường là: ngón chân hình búa, móng vuốt, biến dạng ngón chân cái….
Bệnh động mạch ngoại biên (Peripheral arterial disease - PAD)
PAD đôi khi được gọi là tuần hoàn máu kém, PAD thường đề cập đến việc các động mạch ở chân bị thu hẹp, dẫn đến lưu lượng máu đến cơ ít hơn. PAD bị gây ra bởi các mảng cholesterol, làm cứng và thu hẹp động mạch. Lượng đường trong máu cao trong bệnh đái tháo đường thực sự có thể theo thời gian làm hỏng các mạch máu. Điều này làm cho chúng có nhiều khả năng trở nên hẹp hoặc yếu đi.
Khi một động mạch bị tắc hoặc thu hẹp, phần cơ thể mà nó cung cấp không nhận đủ oxy. Tình trạng này được gọi là thiếu máu cục bộ.
Tiền sử loét bàn chân hoặc đoạn chi
Sau khi chữa lành thành công, tỷ lệ tái phát của loét chân đái tháo đường là 40% trong vòng một năm và 65% trong vòng 3 năm.3
“Do đó, với những vết thương của bệnh nhân đã đóng, có lẽ chúng ta nên nghĩ rằng vết thương đã “thuyên giảm” thay vì đã được “chữa lành hoàn toàn”.”
3. Armstrong DG, Boulton AJM, Bus SA. Loét chân do tiểu đường và sự tái phát. N Engl J Med. 2017 Jun 15;376(24):2367-2375
ẢNH HƯỞNG CỦA BÀN CHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
1 TRONG 4 BỆNH NHÂN1
1 TRONG 4 BỆNH NHÂN1
CỨ MỖI 20 GIÂY4
CỨ MỖI 20 GIÂY4
70% BỆNH NHÂN BỊ CẮT CỤT5
70% BỆNH NHÂN BỊ CẮT CỤT5
BÀN CHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG CÓ THỂ ĐE DỌA CUỘC SỐNG
Bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ cắt cụt chi cao gấp 15 lần so với những người khác. Đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đoạn chi trên toàn thế giới. Cuộc sống bệnh nhân sau khi đoạn chi bị ảnh hưởng nặng nề: nhiều người mất khả năng lao động, trở nên phụ thuộc và không thể theo đuổi một cuộc sống xã hội tích cực. Các chức năng thể chất, cảm xúc và xã hội đều bị ảnh hưởng và trầm cảm là một hiện tượng phổ biến. 70% bệnh nhân bị cắt cụt sẽ tử vong trong vòng 5 năm.
CÂU CHUYỆN CỦA BỆNH NHÂN
Cùng theo dõi câu chuyện của bệnh nhân đã từng sống với vết loét bàn chân đái tháo đường
1. Setacci C, de Donato G, Setacci F, Chisci E. Diabetic patients: epidemiology and global impact. J Cardiovasc Surg (Torino). 2009 Jul, 50(3) : 263-73
2. International Diabetes Federation Atlas – 9th edition 2019
3. Armstrong DG, Boulton AJM, Bus SA. Diabetic Foot Ulcers and Their Recurrence. N Engl J Med. 2017 Jun 15;376(24):2367-2375.
4. Whiting, D. R., Guariguata, L., Weil, C., and Shaw, J. 2011. “IDF Diabetes Atlas: Global Estimates of the Prevalence of Diabetes for 2011 and 2030.” Diabetes Res. Clin. Pract. 94 (3): 311-21.
May mắn thay, các nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng loét bàn chân có thể được ngăn ngừa và điều trị thành công thông qua các biện pháp phòng ngừa đúng đắn, xác định sớm bệnh nhân có nguy cơ loét chân cao và có biện pháp chăm sóc thích hợp bệnh nhân bị loét chân do đái tháo đường tại các cơ sở chuyên khoa.
